Zapis przebiegu konferencji wynikowej grupy Comarch z 12 września 2019 roku, w trakcie której Konrad Tarański, Wiceprezes Zarządu Comarch, prezentował wyniki finansowe wypracowane przez spółkę w I połowie 2019 roku oraz przedstawił oczekiwania na kolejne miesiące.
Konrad Tarański, Wiceprezes Zarządu, CFO CMR (COMARCH):
Dzień dobry Państwu. Witam serdecznie na spotkaniu poświęconym wynikom kwartalnym i półrocznym grupy Comarch. Będziemy zaczynać. Jeśli ktoś jeszcze do nas dołączy, to drzwi będą otwarte.
I zaczniemy sobie od omówienia przede wszystkim przychodów, wyników finansowych grupy Comarch, o tym co się działo pod względem finansowym i biznesowym w drugim kwartale i w pierwszym półroczu 2019 roku. Omówimy potem wpływ zasad rachunkowości, zmian w zasadach rachunkowości, jakie miały miejsce w bieżącym roku, kilka słów o przepływach pieniężnych, które wyglądały trochę inaczej niż w poprzednich kilku latach. Opowiem o zmianach w zatrudnieniu, wielkości zatrudnienia grupy Comarch, o naszych inwestycjach i o tym, co ogólnie działo się w pierwszym półroczu, jakie plany wstępne na drugie półrocze 2019 roku.
Zaczynamy od danych finansowych. Tu mamy drugi kwartał, przychody ze sprzedaży. Jak Państwo widzicie, one były nieco niższe niż rok temu w drugim kwartale. I to jest dobra informacja, ponieważ w drugim kwartale 2018 realizowaliśmy dostawy do sektora publicznego o dosyć dużej wartości. To były dostawy wyposażenia do sal rozpraw sądowych. W tym roku w drugim kwartale tego typu kontraktów nie realizowaliśmy, mimo to przychody ze sprzedaży były na całkiem dobrym poziomie jak na kwartał drugi. Jak widać na załączonym wykresie, jest to poziom wyższy niż w poprzednich latach 2015-2017, nieco niższy niż rok 2018. Więc mimo że pierwotnie się zapowiadało, że te przychody będą zauważalnie niższe, ten spadek nie był duży.
Tutaj widać, dlaczego tak się stało. Czyli mamy duży spadek w sektorze publicznym. To jest efekt właśnie braku realizacji tych wysokowartościowych dostaw, które w zeszłym roku w drugim kwartale były realizowane. Potem też w trzecim kwartale taka sytuacja wystąpiła. Natomiast we wszystkich innych sektorach mieliśmy – w większości, poza finansami i bankowością – mieliśmy rozwój biznesu. Przychody ze sprzedaży istotnie wzrosły, zwłaszcza w dwóch obszarach. Przede wszystkim telekomunikacja, media, IT.
To jest efekt realizacji dużych kontraktów pozyskanych przez grupę Comarch w zeszłym roku. To są rynki europejskie, rynki azjatyckie. Mamy duże projekty w trakcie realizacji. One generują solidny strumień przychodów.
I podobnie też w sektorze handel i usługi. Nasze systemy lojalnościowe czy też systemy do elektronicznego obiegu dokumentów EDI dobrze się sprzedają, realizujemy dużą liczbę projektów w wielu miejscach na świecie i to pozwala na poprawę przychodów ze sprzedaży w tym obszarze.
Duża dynamika utrzymuje się już kolejny rok i kwartał w obszarze ERP w Polsce. Jak Państwo widzicie, to jest ciągle kilkunastoprocentowa dynamika. Ten biznes się bardzo dobrze rozwija. W Niemczech też było pozytywnie: większe przychody ze sprzedaży w drugim kwartale. Nieco niżej w finansach i bankowości, przy czym ten spadek to był bardziej na sprzedaży produktów takich właśnie typu lojalność czy innych instytucji finansowych, nie na core’owym biznesie.
Tą zmianę widać też w strukturze przychodów według rodzaju w drugim kwartale. Zwracam uwagę, że mamy znacznie wyższy udział software’u własnego. W tym kwartale bieżącym to było ponad 14 procent całości przychodów ze sprzedaży, a w zeszłym roku to było około 10 procent. To jest też źródło tej poprawy wsparcia dla przychodów ze sprzedaży.
No i spadek wiadomo, w obszarze hardware’u własnego, własnych wyrobów gotowych i hardware’u obcego. To jest to coś, co dostarczaliśmy w roku poprzednim, a w bieżącym roku nie było dostaw tego typu realizowanych.
Te trendy biznesowe przełożyły się na następujące wyniki. Tu mamy 5 milionów niżej przychodów ze sprzedaży, ale to jest solidnie powyżej 300 milionów. 327 milionów złotych przychodów ze sprzedaży. Wynik operacyjny dodatni, godziwy – 25 milionów. No i wynik netto 20 milionów, to jest zauważalnie dwa razy więcej niż w roku poprzednim w drugim kwartale.
Wynik operacyjny niższy. To jest efekt właśnie braku realizacji tych dostaw w sektorze publicznym, ale też wzrostu kosztów działalności grupy, która przez rok zatrudniła całkiem spore grono nowych osób i to wygenerowało większy fundusz płac (o tym będzie za chwilę mowa).
Wynik EBITDA podobnie się zachował, czyli był trochę niższy niż rok temu w drugim kwartale. Wynik netto na akcjonariuszy zauważalnie wyższy, dwukrotnie wyższy, o 10 milionów złotych więcej niż w kwartale drugim 2019 roku.
Tutaj jest wyjaśnienie, dlaczego tak się wynik netto akurat zachował. W zeszłym roku nie wiem, czy Państwo pamiętacie, to mieliśmy akcję pod tytułem Brexit na koniec czerwca. Było spore zawirowanie na rynkach walutowych, złotówka się osłabiła i wtedy zaowocowało to ujemnymi wycenami na działalności finansowej. Grupa Comarch ma rozliczne zobowiązania finansowe denominowane w walutach obcych, głównie w euro, jak też instrumenty zabezpieczające. W przypadku osłabienia się złotówki zawsze mamy wsparcie na poziomie operacyjnym z tego tytułu, no ale na poziomie finansowym są te ujemne wyceny i to widać. Tutaj -18 milionów – niebieska linia, niebieskie kolumny to jest poprzedni rok. I to była przyczyna, dla której z dobrego wyniku operacyjnego rok temu schodziliśmy na dosyć niski wynik netto. To były właśnie te różnice kursowe przede wszystkim.
W tym roku takich atrakcji nie było, kursy walut były stabilne, mieliśmy lekki dodatni wynik na tej działalności finansowej i takim standardowym efektem to jest podatek, który grupa Comarch płaci bądź też nalicza od swojego wyniku brutto. Jest on uwzględniony tutaj w pokazanych wartościach. Więc te różnice w tym roku były niskie stosunkowo między wynikiem operacyjnym a cynikiem finansowym. W zeszłym roku było dużo więcej tych zjawisk, które mocno wpływały na te różnice.
Jeszcze spojrzymy sobie na całe półrocze. To mamy w zasadzie dwa takie solidne kwartały. Dobry poziom przychodów, dobry poziom rentowności w pierwszym kwartale, w drugim. Jeśli to sobie dodamy, to półrocze wygląda całkiem dobrze. Ponad 10 procent wzrostu, przychodów ze sprzedaży 660 milionów złotych w roku 2019. Około tych 60 milionów złotych więcej niż w pierwszym półroczu 2018.
Biznesowo w zasadzie podobne wnioski jak w samym drugim kwartale, przy czym ten spadek w sektorze publicznym na całym półroczu nie jest tak zauważalny, a to dlatego, że w pierwszym kwartale mieliśmy całkiem dobre przychody ze sprzedaży w tym obszarze. I to nawet nie ze względu na realizację kontraktu z ZUS-em, tylko dostawę oprogramowania obcego, jakie wtedy dla jednej z instytucji publicznych realizowaliśmy.
Te przychody w pierwszym kwartale w sektorze publicznym były lepsze niż rok temu, w drugim kwartale gorsze. Summa summarum dało to spadek, ale nie taki duży.
Pozostałe sektory rozwijają się. Tak jak i w drugim kwartale widać ten wzrost w telekomunikacji. To jest obszar, który najbardziej nam rośnie w tym roku. Jest też najważniejszy pod względem przychodów. Jak Państwo widzicie, 160 milionów złotych w całym półroczu. Najważniejszy sektor w grupie Comarch. I ta dynamika również w drugim najważniejszym sektorze, czyli w handlu i usługach, również jest widoczna.
Pozostałe sektory mają takie trendy jak i w drugim kwartale. Lekkie wzrosty w obszarze ERP. W Polsce dosyć spore, w Niemczech niższe. Nieco niższe przychody w finansach i bankowości, dobry rozwój w sprzedaży do firm przemysłowych. Tam oferujemy również produkty podobne jak w handlu i usługach, czyli lojalność czy EDI.
Struktura przychodów według rodzaju. Tutaj podobne wnioskowanie. Duże przyrosty ze sprzedaży software’u własnego w wyniku realizacji kontraktów w tych dwóch wiodących sektorach, no i dużo niższe przychody z obszaru hardware’u własnego czy też obcego. Takich dostaw w tym roku grupa nie realizowała. W zeszłym było ich całkiem sporo, stąd widać ten udział na załączonych wykresach.
Tutaj pontyfikacja tych zjawisk w biznesie, o których mówiłem. Wynik operacyjny lepszy, bo około 11, 12 milionów złotych. Na wyniku netto ta różnica jest istotnie większa, bo 23 miliony lepiej niż w roku poprzednim. Ponownie tutaj były widoczne te zjawiska, o których mówiłem przy drugim kwartale, więc istotny wpływ w rynku finansowym kursu walut w zeszłym roku na nasz wynik netto. Za chwilę będzie szczegółowo to pokazane.
Wynik operacyjny lepszy, jeśli chodzi o pierwsze półrocze w historii naszej firmy. Pierwsze półrocze 2015 było prawie podobnie dobre, natomiast pierwsze lata były słabiej, jeśli chodzi o pierwsze półrocze.
EBITDA lepsza. To zasługa lepszego wyniku operacyjnego, ale też zmian w polityce rachunkowości, w zasadach rachunkowości, o których za chwilę więcej opowiem. Chodzi o MSSF-1 16 i ujmowanie umów o charakterze leasingu po nowemu w tym roku.
Wynik netto przypadający na akcjonariuszy – tutaj widać tą poprawę znaczną w porównaniu do pierwszego półrocza 2018. Wtedy pierwszy kwartał był na minusie, drugi również nie był zbyt dobry pod tym względem. W tym roku nie było zjawisk negatywnych, wynik całkiem dobry. Widać to wyraźnie na załączonych wykresach. Niebieskie to są zeszły rok, zielone rok bieżący i tu widać te ponad 23 miliony ujemnej oceny wynikającej ze zmian na kursach walut, jaką mieliśmy w zeszłym roku. W tym roku tutaj się praktycznie nic nie działo. Lekko dodatnie wartości. Nie było takiego ruchu dużego, jaki mieliśmy w roku poprzednim.
Podatek był wyższy niż rok temu. To wynika z pozytywnych wyników finansowych osiąganych przez niektóre ze spółek grupy. Głównie to ze spółki w Wielkiej Brytanii, w Rosji co ciekawe i też polska spółka matka mimo działania w specjalnej strefie ekonomicznej ma działalność opodatkowaną, tam też ta wartość była zauważalna. Pozostałe obszary nie miały tak istotnego wpływu na nasz wynik finansowy netto. Przede wszystkim ta różnica jest z powodu sytuacji na rynku walutowym.
Tak jeszcze na marginesie, to teraz więcej się dzieje, czyli mamy sierpień, wrzesień, czyli mamy większe ruchy na kursach walut, w trzecim kwartale może się coś ciekawszego tutaj pojawić, może być tu większy wpływ na wynik kwartału trzeciego.
Wspomniana już wcześniej zmiana w zasadach rachunkowości obowiązująca spółki giełdowe od tego roku. Grupa Comarch zwiększyła sumę bilansową w wyniku pierwszego zastosowania tych nowych zasad. Rozpoznaliśmy aktywo z tytułu prawa do użytkowania związanego z umowami najmu, umowami leasingu sprzętu komputerowego. Leasingu środków transportu czy też prawa do wieczystego użytkowania gruntów i ta czynność powiększyła sumę bilansową zarówno oczywiście po stronie aktywów jak i pasywów o ponad 70 milionów złotych. Jest to widoczne na tych danych.
Nie ma to wpływu na wynik operacyjny czy też wynik netto jakiegoś większego. To jest pomijalne. Kilkaset tysięcy złotych. Natomiast ma wpływ na analizowaną często przez Państwa tak zwaną Ebitdę, czyli zysk EBITDA– zysk operacyjny plus amortyzacja. To jest wartość, która jest wyższa w wyniku tej zmiany w tym półroczu o 9 milionów 200 tysięcy złotych. To jest zmiana wynikająca nie z biznesu, tylko zmiana w sposobie rozliczania. Mówimy o tym charakterze. To trzeba uwzględniać przy analizowaniu wyników Comarch w tym roku i w latach kolejnych.
Przepływy pieniężne, taka piramidka się z tego wytworzyła. Co z tego wynika? Generalnie dodatnie przepływy z działalności operacyjnej. Tu mieliśmy dosyć dobre przychody ze sprzedaży w czwartym kwartale roku poprzedniego, też w pierwszym półroczu to się przełożyło na spore wpływy z działalności operacyjnej. Niemieliśmy inwestycji takich infrastrukturalnych. Nazywamy to inwestycje w nieruchomości. To są centra danych, budynki biurowe różne, tego typu projekty inwestycyjne, które dosyć licznie występowały w poprzednich latach. W roku bieżącym nie mieliśmy tego typu projektów w fazie realizacji. Były w fazie przygotowawczej, o tym trochę powiem za chwilę, a więc nie było takich nakładów inwestycyjnych dużego kalibrów tym okresie.
Były standardowe zakupy środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych czyli głównie oprogramowania. To jest 15 milionów złotych kwartalnie za to pół roku. Więc to jest taka standardowa wartość odtworzenia majątku posiadanego przez przedsiębiorstwo potrzebna do bieżącego funkcjonowania. Działalność finansowa – 27 milionów. To są głównie spłaty kredytów zaciągniętych wcześniej przez grupę Comarch na realizację tych inwestycji infrastrukturalnych, oczywiście odsetek od tego i innych pochodnych transakcji.
Podatek dochodowy zapłacony w tym okresie. W efekcie zmiana stanu gotówki dodatnia. Zwiększyliśmy stan środków pieniężnych o ponad 26 milionów złotych w tym okresie.
W zatrudnieniu również nie mieliśmy tutaj wielkich zmian. Jak Państwo widzicie, porównanie stanu na koniec czerwca ze stanem na koniec grudnia – praktycznie taki sam poziom. Tu było około 60 osób więcej na koniec czerwca niż na koniec grudnia, więc można powiedzieć, stabilnie. I to jest sytuacja standardowa dla Comarchu.
Jak Państwo wiecie, realizujemy każdego roku program letnich staży studenckich. To jest główne źródło zasilania grupy Comarch w kadry. Kilkaset osób z reguły bierze udział w takim programie stażowym i one zostają w firmie, co oznacza, że w trzecim, czwartym kwartale następuje ten wzrost zatrudnienia. Potem absorbowane są one w organizacji i ten wzrost zatrudnienia w dwóch kwartałach, pierwszym i drugim każdego roku, nie jest duży. Dokładnie taką sytuację możemy obserwować w roku 2019 (to jest 66 osób).
Natomiast to nie oznacza, że nie rośnie fundusz płac. On rośnie. Jest o 14 procent wyższy. Jeśli popatrzymy sobie na fundusz płac podstawowych bez zmiennych składników wynagrodzenia za całe półrocze 2019 i porównamy to do tej samej wielkości rok temu za półrocze roku 2018, to jest o 14 procent więcej.
Ta zmiana składa się z podwyższenia średniego wynagrodzenia w firmie – wiadomo, że na rynku są tendencje, którym i Comarch podlega – ale też ze zwiększenia liczebności załogi właśnie w drugim półroczu 2018 roku po zakończeniu programu letnich staży studenckich ubiegłorocznych. Teraz jesteśmy w trakcie programu tegorocznego.
Wspomniane już inwestycje. Koncentrowaliśmy się w pierwszym półroczu na inwestycjach w software własny, w rozwiązania informatyczne różnego rodzaju. Tu było zarówno udoskonalanie istniejących produktów dla klientów, ale też wytwarzanie zupełnie nowych technologii, które będą procentowały w przyszłości. Na przykład Comarch Cloud, jest taki nasz sztandarowy projekt RNB. Obecnie chcemy wytworzyć własną infrastrukturę, za pomocą której będziemy mogli wszystkie nasze produkty oferować w tym modelu właśnie cloudowym.
Rozpoczęła się inwestycja infrastrukturalna niezwiązana z podstawowym przedmiotem działalności grupy, ale z działalnością sportową. Jak Państwo wiecie, w skład grupy wchodzi Klub Sportowy Cracovia i on teraz wytwarza sobie taką bazę treningową wysokiej jakości w jednej z podkrakowskich miejscowości. Wartość tej inwestycji to jest około 38 milionów złotych. Będzie realizowana w roku bieżącym, w przyszłym i jeszcze w kolejnym jak sądzę jakaś końcówka będzie widoczna. To będzie miało wpływ na wysokość nakładów inwestycyjnych infrastrukturalnych w najbliższych okresach.
Rozważamy również czy też przygotowujemy się do inwestycji w data center w Stanach Zjednoczonych. To jest w zasadzie ostatnie takie miejsce na mapie świata, gdzie tego data center własnego jeszcze nie mamy, a jest to istotny rynek dla Comarchu. Mam tu na myśli całą Amerykę Północną, nie tylko Stany Zjednoczone. Rozważamy taką inwestycję, prowadzimy rozpoznanie dostępnych ofert i rozmowy wstępne w tym zakresie. Nie jest to inwestycja, która będzie realizowana w ciągu najbliższych kilku miesięcy, jak sądzę, ale na dłuższym horyzoncie czasu jak najbardziej można się spodziewać, że tutaj również nakłady inwestycyjne w przyszłości się pojawią.
Podsumowanie całego półrocza, to wynika z tego co wcześniej sobie powiedzieliśmy. Wzrost przychodów ze sprzedaży o 10 procent mimo braku takich jednorazowych dużych kontraktów w sektorze publicznym. Te przychody rosły szybciej niż koszty działalności, jeśli popatrzymy na całe półrocze, więc mamy poprawę rentowności operacyjnej, zwłaszcza rentowności netto. Znacznie mniejszy wpływ kursu walut na wynik netto Comarchu. To widać w poziomie wyniku netto przypadającego na akcjonariuszy.
W szczególności cieszy nas dobry rozwój sprzedaży rozwiązań dla sektora telekomunikacyjnego. To są rynki europejskie Europy Zachodniej głównie i też rynki azjatyckie. To są bardzo obiecujące projekty w zakresie najnowszych technologii tam dostępnych na rynku telekomunikacyjnym. To jest ważny, przyszłościowy, referencyjny projekt dla naszej firmy. Również produkty sektora handlowo-usługowego dobrze się rozwijają. Sektor RP, zwłaszcza w Polsce, również wykazuje cały czas dużą dynamikę. To są obszary, które ciągną firmę do przodu. Dzięki nim grupa Co march się rozwija.
Na rynku krajowym te przychody ustabilizowane. Na rynek zagraniczny wzrost ponad 18 procent, natomiast w kraju mniej więcej na 0 po całym półroczu. O przyczynach tego stanu kilkukrotnie już wspomniałem. Mamy zmiany w standardach rachunkowości, wpływ na zysk EBITDA (a to do uwzględnienia w analizach), o wyniku netto też już powiedzieliśmy.
Więc można powiedzieć, że to było takie spokojne półrocze. Dwa równe kwartały, które złożyły się w sumie na dobre osiągnięcia w całym półroczu. Nie mieliśmy jakichś dużych zdarzeń jednorazowych może poza zawiązaniem rezerw na należności. To bardziej w pierwszym kwartale było widoczne i związane było bardziej z rynkami Ameryki Łacińskiej. Tam, jak Państwo wiecie, się trochę perturbacji różnych dzieje. Mamy też naszą działalność w Argentynie, która niewielką, ale jednak podlega tym różnym zjawiskom również. Być może w trzecim kwartale będzie konieczność jakiegoś lekkiego odpisu w tym zakresie, ale to nie jest duża skala, więc nie powinno to wpływać na całokształt działalności grupy Comarch.
Pod koniec pierwszego półrocza odbyło się też walne zgromadzenie akcjonariuszy Comarch SA i grupy. Uchwalona i wypłacona już została dywidenda, przy czym wypłata była w lipcu, więc nie było to uwzględnione w cashflow widocznym na wcześniejszych slajdach.
Ważna rzecz, zmieniły się organy, zwłaszcza zmieniła się rada nadzorcza Comarchu. Zarząd pozostał bez zmian. Mamy nowy skład rady nadzorczej. Kilka nowych osób się pojawiło. Z poprzedniego składu to jest pani Elżbieta Filipiak, pani Danuta Drobniak i pani Anna Pruska, natomiast pan profesor Andrzej Pach, pani profesor Joanna Krasodomska, pan Łukasz Kalinowski i pan profesor Tadeusz Wudyka uzupełnili skład rady nadzorczej w czerwcu bieżącego roku i ta kadencja będzie trwała kolejne trzy lata. W zarządzie również nastąpiło powołanie zarządu na nową kadencję, przy czym skład bez zmian, jest dokładnie taki jak poprzednio.
Kurs akcji Comarch na osi czasu od początku roku do końca czerwca – trend można powiedzieć wzrostowy i powyżej tego, co rynek pozwalał osiągnąć w tym okresie. Były różne tutaj korekty związane pewnie chociażby z tym kontraktem ZUS, ale ogólnie trend był całkiem przyzwoity, można powiedzieć, zwłaszcza na tle rynku.
Czy macie Państwo jakieś pytania odnośnie tej części takiej finansowej czy strategicznej Comarchu? Oczywiście służę obecnością po spotkaniu, ale jeśli na forum publicznym macie Państwo ochotę zadać jakieś pytania, to proszę.
Drugie półrocze zapowiada się też stabilnie i dosyć dobrze. Uprzedzając, to wartość portfela zamówień jest wyższa w tym roku niż rok temu o tej porze, przy czym ta dynamika nie jest może taka duża, jak tam kiedyś jeszcze pokazywaliśmy. To jest bliżej tych 8-10 procent niż 15. Tak się w tym momencie ten obecny rok zapowiada, co oznacza podobną dynamikę też w drugim półroczu, bo po pierwszym mieliśmy +10 procent na przychodach. Więc taki jest obecny stan naszego zakontraktowania.
Pracujemy nad tym, żeby też pozyskać kontrakty, które wypełnią nasz portfel zamówień w roku kolejnym. Na ten rok mamy co robić, natomiast pracujemy nad wypełnieniem jego na trochę dalszą przyszłość.
Czy coś Państwa jeszcze interesuje? Zaskakujące półrocze. Nic się nie dzieje. Zazwyczaj było sporo tych pytań.
Istotną informację przekazywaliśmy ostatnio w formie raportu bieżącego, czyli zostało zawarte porozumienie z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Mamy uzgodnioną treść ugody, która miejmy nadzieję, zostanie zawarta w listopadzie zgodnie z ustaleniami stron. Jeśli to nastąpi, no to w trzecim kwartale tego roku będziemy mieli do czynienia z taką jednorazową operacją finansową. Odwróceniem rezerw założonych do zeszłego roku, czyli do 2018 roku, a związanych z potencjalną wypłatą z gwarancji dobrego wykonania tego kontraktu. W projekcie ugody jest zapis, że to żądanie zostanie wycofane, co będzie też umożliwiało nam odwrócenie tej rezerwy, co jednorazowo poprawi wynik trzeciego kwartału o te 24 miliony złotych. To jest istotny oneoff, który będzie trzeba też uwzględnić w planowaniu. Natomiast niezależnie od tego najważniejszy jest bieżący biznes, a ten kształtuje się dobrze, więc tutaj mamy też takie pozytywne nastawienie co do trzeciego kwartału i czwartego bieżącego roku. Niezależnie od tego mamy tutaj możliwość, czy duże prawdopodobieństwo tej jednorazowej operacji, która zapowiada się na trzeci kwartał 2019.
Zapraszam do pytań w takim razie po naszej konferencji. Z mojej strony to wszystko. Dziękuję bardzo za udział Państwu w naszym spotkaniu.
