Zapis przebiegu konferencji wynikowej Comarch z 18 listopada 2019 roku, w trakcie której przedstawiciele spółki zaprezentowali wyniki finansowe wypracowane w III kwartale 2019 roku oraz przedstawili oczekiwania na kolejne miesiące.
W oddzielnym tekście, dostępnym dla abonentów BR Premium, prezentujemy zapis przebiegu sesji pytań i odpowiedzi z tego spotkania.
Konrad Tarański, wiceprezes Zarządu, dyrektor finansowy Comarch SA: Dzień dobry, witamy Państwa na konferencji poświęconej wynikom finansowym Grupy Comarch osiągniętym w trzecim kwartale roku 2019 i oczywiście w ciągu dziewięciu miesięcy bieżącego roku. Witam głównie uczestników, którzy są z nami przez internet, witam też gości, którzy są z nami w studiu w Krakowie.
Jesteśmy w dosyć nietypowym miejscu. Znajdujemy się w Comarch Innovation Space, takim nowym laboratorium czy nowym show roomie, który Grupa Comarch urządziła po to, żeby pokazać w sposób bardziej konkretny różne rozwiązania informatyczne, jakie wytworzyliśmy w ostatnim okresie, nad którymi pracujemy. Jest to dosyć ciekawe miejsce.
Zapraszam do wizyty w naszym show roomie, w naszym Comarch Innovation Space, jeśli Państwo będziecie mieć okazję odwiedzić nas kiedyś w Krakowie. Po prezentacji wyników, po dyskusji zaprezentujemy Państwu film, który będzie pokazywał bliżej tą naszą powierzchnię, a Państwa obecnych w studiu zapraszamy na krótką wycieczkę, którą sobie po naszym spotkaniu uskutecznimy.
Ale wcześniej omówimy to co zazwyczaj, czyli wyniki finansowe osiągnięte przez Grupę Comarch w omawianym okresie, jakie były trendy w biznesie w minionych kwartałach, jak kształtowały się przepływy pieniężne, jak wyglądała wielkość zatrudnienia, co zmieniło się w zakresie inwestycji i kilka słów podsumowania oraz planów na najbliższy czas.
Zaczniemy od przychodów, od omówienia wyników trzeciego kwartału. Najważniejsza wielkość to oczywiście przychody ze sprzedaży. Jak Państwo widzicie na zamieszczonym slajdzie, przychody w trzecim kwartale 2019 roku były praktycznie na takim samym poziomie jak w trzecim kwartale 2018 roku i to jest duże osiągnięcie. Dlaczego? O tym kilka słów na następnych slajdach, które będą pokazywały strukturę przychodów ze sprzedaży.
Aleksandra Zaniewska, Investor Relations Officer Comarch SA: Dzień dobry Państwu. Trzeci kwartał to przede wszystkim spadek przychodów w sektorze publicznym, który związany jest z brakiem dostaw wyrobów gotowych i hardwareu obcego, jakie miały miejsce w dużych wartościach w trzecim kwartale 2019 roku. To skutkowało właśnie znaczącym spadkiem przychodów w tym sektorze.
Pozostałe sektory – telekomunikacja, finanse i bankowość, handel i usługi odnotowały wzrosty. Podobnie przemysł utilities. Stabilna sytuacja w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw rejonu DACH. Lekkie też wzrosty na medycynie i pozostałych. Tyle w zakresie tej sprzedaży.
Struktura rodzajowa. Dla trzeciego kwartału 2019 charakterystyczny był bardzo duży wzrost sprzedaży usług. Także znacząco wzrosły przychody z softwareu własnego (to jest 17,2 procenta wobec 12 procent w ubiegłym okresie). Spadek odnotowały wyroby gotowe i hardware obcy, co związane jest ze spadkiem sprzedaży do klientów sektora publicznego.
W zakresie struktury geograficznej przychodów również widać związany ze spadkiem przychodów w sektorze publicznym spadek przychodów odnotowanych w Polsce, natomiast zagranica znacząco rośnie. To w tym momencie jest około 63 procent udziału w całości sprzedaży w trzecim kwartale 2019 roku.
Konrad Tarański: Dziękuję. Tak jak Państwo widzicie, trzeci kwartał to przede wszystkim duży rozwój działalności zagranicznej, który pozwolił z nawiązką pokryć te spadki sprzedaży, które odnotowaliśmy w sektorze krajowym, głównie w sektorze publicznym. Po podsumowaniu na całości przekłada się to na takie wyniki finansowe, jakie Państwo widzicie na slajdzie.
Przychody ze sprzedaży trochę większe, to jest ponad 2,7 procenta więcej niż w roku 2018 w trzecim kwartale. Przychody zmieniły się niewiele, natomiast rentowność uległa bardzo znaczącej poprawie zarówno na poziomie operacyjnym, jak i na poziomie netto. O tym za chwilę więcej opowiemy.
Widać, że wynik operacyjny wzrósł z 27 milionów na ponad 66 milionów, czyli mamy tutaj bardzo duży skok. Podobnie na poziomie wyniku netto – również znacząca zmiana z 18 milionów na ponad 42 miliony złotych.
Te wyniki, które w trzecim kwartale Grupa Comarch wykazała, są oczywiście dużo lepsze niż te, które były prezentowane w poprzednich latach w trzecim kwartale. Kilka czynników się na to złożyło. Przede wszystkim to jest pochodna dobrego biznesu, jaki mieliśmy w tym kwartale, głównie na tych rynkach zagranicznych, o których wcześniej wspominaliśmy.
Grupa Comarch dostarcza rozwiązania do klientów właśnie telekomunikacyjnych, sektora handlowo-usługowego, do firm przemysłowych w Europie Zachodniej. W Europie Wschodniej też dosyć dobrze nam szło w tym okresie, w Azji ten nasz biznes się rozwija. Myślę, że wolniejsze tempo mamy obecnie w Ameryce Południowej, która przez kilka lat była takim najszybciej rosnącym segmentem Comarchu, ale ten biznes w krajach europejskich bardzo dobrze się rozwija. Również biznes w Polsce, poza sektorem publicznym. Jesteśmy na przykład mocno obecni w sektorze ERP. Dostarczamy oprogramowanie dla przedsiębiorstw, różne inne oprogramowania. Tutaj te wzrosty były również bardzo satysfakcjonujące.
A więc biznes podstawowy rósł i to było źródłem dobrych wyników finansowych w trzecim kwartale. Wystąpiły też takie czynniki mniej typowe lub bardzo nietypowe. Dla naszej działalności kwotowo, myślę, najistotniejszym czynnikiem było rozwiązanie rezerw zawiązanych w roku 2019, a były one związane z kontraktem z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli Państwo śledzili nasze raporty bieżące, to widzieli Państwo, że w dniu 8 listopada została zawarta ugoda, która kończyła spór jaki zaistniał między stronami kontraktu. W wyniku tej ugody Grupa Comarch rozwiązała rezerwy zawiązane wcześniej w 2018 roku i poprawiło to wynik skonsolidowany zarówno operacyjny, jak i netto o ponad 24 miliony złotych.
Drugim takim nie można powiedzieć nietypowym, bo to u nas często występuje, ale akurat miało to miejsce w trzecim kwartale czynnikiem, to były kursy walut. Pierwsza połowa roku była spokojna, jeśli chodzi o zmienność na rynku walutowym. Za to trzeci kwartał, zwłaszcza wrzesień, obfitował w sporo zmian. Złotówka się osłabiła wobec głównych walut, w których Grupa Comarch sprzedaje, co oczywiście tradycyjnie u nas skutkuje poprawą wyniku na poziomie operacyjnym i zwiększonymi kosztami działalności finansowej. To również miało istotny wpływ na działalność Comarchu w omawianym okresie.
Jednak chcę podkreślić, że nawet bez tych efektów nietypowych, czyli bez rozwiązania rezerwy na ZUS czy też nawet uwzględnienia różnic kursowych, wyniki byłyby istotnie lepsze, jeśli porównywalibyśmy kwartał trzeci 2019 do trzeciego kwartału roku 2018.
To samo widzimy na poziomie zysku EBITDA. Ten wzrost tutaj jest jeszcze większy niż na poziomie operacyjnym. Tutaj dochodzi jeszcze jeden dodatkowy czynnik, to jest uwzględnienie w roku 2019 po raz pierwszy nowego standardu rachunkowości MSSF 16, który zwiększa wartość naszej amortyzacji. Na ten temat mamy osobny slajd, na którym dokładnie przedstawię, jaki to ma wpływ na wyniki 2019 roku.
Wynik netto również wyższy niż rok wcześniej. Jak widzicie Państwo, zdarzały się trzecie kwartały, kiedy ten wynik netto był zbliżony do zera. W tym wypadku mamy ponad 40 milionów złotych. Bardzo dobry wynik jak na trzeci kwartał.
Tutaj mamy przedstawione czynniki, które wpływają na wynik finansowy netto. Wychodzimy od wyniku operacyjnego. Zielona linia to jest rok bieżący czyli 2019 i rok 2019 to są niebieskie linie, niebieskie kolumny. Widzimy, że tych zdarzeń, które wpływałyby na wynik z działalności finansowej i przejście na wynik netto, nie było aż tak bardzo dużo w tym roku, jak czasami się to zdarzało.
Główna wartość to są różnice kursowe z wyceny bilansowej, które obniżyły wynik finansowy w roku 2019 o około 10 milionów złotych. To są wszystkie różnice wynikające z wyceny instrumentów finansowych, kredytów denominowanych czy zaciągniętych w walutach obcych, jakie Grupa Comarch posiada. Doszły też różnice kursowe od zobowiązań leasingowych, których wcześniej nie mieliśmy, a które występują w związku z wprowadzeniem standardu MSSF 16. Więc tutaj był taki główny czynnik, który wpływał na wynik z działalności finansowej. Pozostałe bez większych zmian. Wiadomo, że tutaj podatek dochodowy ma też większe znaczenie, ale to zawsze o tej porze go płacimy mniej więcej przy takiej stopie efektywnej, jaka i w tym roku zaistniała. Tak że bez większych rewelacji tutaj.
Po dziewięciu miesiącach mamy możliwość zaobserwowania większego wzrostu przychodów ze sprzedaży, niż to po samym trzecim kwartale można było sądzić, to jest około 7 procent. Te przychody, co bardzo ważne, przekroczyły wartość 1 miliarda złotych. To jest pierwszy raz historii Grupy Comarch, kiedy po dziewięciu miesiącach udało nam się wypracować przychody o tak dużej wartości. I na ten niewątpliwy sukces też złożyło się kilka czynników. W różnych obszarach biznesu sytuacja wyglądała również różnie.
Aleksandra Zaniewska: Trendy w Q1-Q3 2019 jeżeli chodzi o przychody według sektorów bardzo podobne jak w trzecim kwartale. To znaczy tutaj również zaobserwowaliśmy spadek przychodów w sektorze publicznym, podobnie związany z brakiem dostaw wyrobów gotowych i hardware obcego do klientów tego sektora. Bardzo ładnie prezentowały się sektory telekomunikacyjny, finanse, bankowość bardzo stabilnie, porównywalnie do ubiegłego roku. Handel i usługi – bardzo dobrze sprzedają się tutaj rozwiązania z zakresu loyalty IDI czy XAS właśnie do klientów sektora handel i usługi. Podobnie wzrosty odnotowała sprzedaż do klientów sektora przemysł i utilities. MSP Polska, bardzo prężnie rozwijający się sektor. W Comarchu MSP czyli małe i średnie przedsiębiorstwa w rejonie DACH – stabilna sytuacja jak po ubiegłym roku.
Rodzajowo również bardzo podobnie jak w trzecim kwartale 2019. Po dziewięciu miesiącach obserwujemy wzrost usług i software własnego. Znaczący, kilkudziesięciomilionowy, zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku. Jest to związane z realizacją kontraktów pozyskanych w 2018 roku realizowanych w 2019 w sektorze telekomunikacyjnym i przemysłowym, a także z zakresu handlu i usług.
Wyroby gotowe odnotowały spadek, podobnie hardware obcy. To związane jest ze zmniejszeniem sprzedaży w sektorze publicznym. Software obcy na poziomie podobnym do ubiegłego roku.
Geograficznie Polska odnotowała spadek, po raz kolejny powtórzę, związany ze spadkiem sprzedaży do sektora publicznego, natomiast tutaj spadek ten rekompensowany jest po dziewięciu miesiącach dużym wzrostem w sprzedaży z sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Rejon DACH bardzo stabilnie rok do roku. Pozostałe kraje znaczący wzrost. Zakres sektora telekomunikacyjnego – ta sprzedaż tutaj nastąpiła, także przemysłu, handlu i usług.
Konrad Tarański: I takich trendów, myślę, należy oczekiwać również dla całego roku 2019. Jak Państwo widzieli, po dziewięciu miesiącach mamy prosty trend. Sprzedaż krajowa zmalała w sposób zauważalny, natomiast bardzo wzrosły przychody ze sprzedaży zagranicznej i dla całego roku również należy oczekiwać podobnego efektu.
Te wszystkie trendy, które obserwowaliśmy w naszej działalności biznesowej, przełożyły się na wyniki finansowe za dziewięć miesięcy takie, jak widzimy na tabelce, która obecnie jest wyświetlana. Ponad miliard złotych przychodów ze sprzedaży, wynik operacyjny ponad 112 milionów złotych i wynik netto przypadający na akcjonariuszy około 70 milionów złotych.
Na tle lat poprzednich widzimy, że to jest istotna poprawa rentowności. Przychody wzrosły kilka procent, natomiast wynik operacyjny jest dwukrotnie wyższy, niż to było rok temu po dziewięciu miesiącach. Podobnie na poziomie wyniku EBITDA również ta różnica jest znacząca. Największa jest na poziomie wyniku netto przypadającego na akcjonariuszy Comarchu.
Na wyniki po dziewięciu miesiącach miały wpływ oczywiście te same czynniki, o których wspominałem przy okazji omawiania wyników trzeciego kwartału. One skumulowały się głównie w okresie trzeciego kwartału, czyli rozwiązanie rezerwy związanej z kontraktem z ZUS-em czy też te fluktuacje na rynku finansowym, które miały wpływ na wyniki finansowe grupy, również miały miejsce w trzecim kwartale, pod jego koniec.
Na poziomie wyniku z działalności finansowej nie było większych zmian niż te, które byśmy omawiali przy okazji trzeciego kwartału. Widzimy różnice kursowe, ponownie 9 milionów złotych. I 24 miliony to jest kwota podatku dochodowego zapłaconego przez spółki Grupy Comarch od swojej działalności w trakcie dziewięciu miesięcy roku 2019.
Wspomniałem o zastosowaniu po raz pierwszy standardu MSSF 16. To jest istotne, ponieważ nie przekształcaliśmy danych za lata poprzednie. Nie jest tam uwzględniona ta wielkość. Standard MSSF 16 czyli o rozpoznaniu umów o charakterze leasingu w odpowiedni sposób, ma o tyle wpływ na nasze sprawozdanie, że pokazuje inną wartość amortyzacji i wyników EBITDA niż do tej pory. Na wynik końcowy, wynik netto można powiedzieć, że to dużego wpływu nie ma, natomiast spore jest przesunięcie w zakresie amortyzacji i wyniku EBITDA.
W skrócie polegało to na tym, że Grupa Comarch rozpoznała na początku aktywa z tytułu praw do użytkowania, na przykład wynajmu powierzchni biurowych czy prawa do użytkowania wieczystego. To miało wartość około 70 milionów złotych. Równocześnie utworzyliśmy zobowiązania z tego tytułu o podobnej wartości i to będzie teraz rozliczane w kolejnych okresach. Skutkuje to tym, że mniej więcej 4 czy też ponad 4 miliony złotych kwartalnie mamy takiej dodatkowej amortyzacji wynikającej właśnie ze zmiany w stosowaniu standardów rachunkowości. Po dziewięciu miesiącach było to milionów 13. Czyli w całym roku należy oczekiwać, że będzie to 18-20 milionów złotych. Taki miej więcej poziom amortyzacji. Tej amortyzacji nie było w latach wcześniejszych. Trzeba to sobie odpowiednio uwzględniać, analizując wyniki Comarchu.
Przepływy pieniężne. Tutaj też może jakichś nieoczekiwanych ruchów nie było. Działalność operacyjna oczywiście bardzo dodatnia. Duże przypływy mieliśmy z działalności podstawowej dodatnie finansowe. Sporo zainwestowaliśmy w to co zazwyczaj czyli zakup nieruchomości czy środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych. To jest pewna zmiana. Po półroczu nie mieliśmy żadnych nowych wydatków na inwestycje związane z nieruchomościami, natomiast w trzecim kwartale rozpoczęliśmy inwestycje chociażby w Klubie Sportowym Cracovia, jeśli chodzi o budowę centrum treningowego i początkowe fazy tej inwestycji zaskutkowały już pewnymi przepływami z działalności inwestycyjnej. W tym przypadku zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. To standardowy dla Grupy Comarch zakup urządzeń, sprzętu komputerowego, oprogramowania firm trzecich związanego z prowadzonymi przez nas projektami informatycznymi.
Jak Państwo wiecie, Comarch wypłacił dywidendę w wysokości ponad 12 mln złotych. To miało miejsce w lipcu. Spłacamy oczywiście systematycznie kredyty i pożyczki, jakie grupa zaciągnęła w okresach wcześniejszych (to było ponad 30 milionów złotych w omawianym okresie). Wyszczególniliśmy też płatności zobowiązań z tytułu leasingu według MSSF 16. To jest taka część, która się po raz pierwszy tutaj pojawia. Wcześniej było to składową przepływów z działalności operacyjnej. To są po prostu najmy, użytkowanie wieczyste, inne umowy o takim charakterze, na przykład leasing samochodów czy sprzętu komputerowego. To wszystko było wykazywane w działalności operacyjnej. Obecnie jest to wydzielone i jest wykazywana ta część w działalności finansowej.
Dodatek dochodowy zapłacony w danym okresie to około 26 milionów złotych. W efekcie zmiana stanu gotówki praktycznie pomijalna, czyli Grupa Comarch nadal ma grubo ponad 200 milionów złotych środków pieniężnych. Trzeci kwartał był neutralny pod tym względem.
Kilka słów o zatrudnieniu. To jest najważniejszy obszar w naszej firmie.
Aleksandra Zaniewska: Według stanu na dzień 30 września 2019 roku w Grupie Comarch zatrudnialiśmy 6 tysięcy 488 osób. To jest wzrost w stosunku do końca roku 2018 prawie 500 osób – 448. Jest to związane ze stażami letnimi dla informatyków, które organizujemy co roku i ten efekt właśnie widać w zatrudnieniu trzeciego kwartału 2019.
Konrad Tarański: Zgadza się, to jest duża zmiana. Ona ma też wpływ oczywiście na poziom kosztów osobowych, jakie Grupa Comarch będzie ponosić w najbliższych okresach. Ten program staży studenckich jest najważniejszym źródłem pozyskiwania kadr dla Comarchu. Cieszy się dużym zainteresowaniem. Będziemy go kontynuować również w kolejnych okresach. To wszystko miało miejsce w trzecim kwartale. Po dwóch kwartałach ten wzrost zatrudnienia nie był duży. Jak Państwo widzicie, ten fundusz płac podstawowych jest już wyższy o 13 procent niż był w trzecim kwartale roku 2018. Można powiedzieć, że połowa tego wzrostu to zmiana wynagrodzenia istniejących pracowników, a reszta to jest związana z przyrostem zatrudnienia, jaki Grupa Comarch odnotowała w tym okresie.
Inwestycje – to w zasadzie wspomniałem przy okazji omawiania przepływów z działalności, przepływów istniejących w Comarchu – najważniejszą zmianą w zakresie inwestycji infrastrukturalnych jest rozpoczęcie nowej inwestycji w centrum treningowe Klubu Sportowego Cracovia. Pozostałe inwestycje miały charakter standardowy, czyli kupowaliśmy głównie sprzęt komputerowy czy oprogramowanie obce potrzebne do prowadzenia projektów i oczywiście rozwijaliśmy również nasze rozwiązania informatyczne. Tutaj Comarch niezmiennie inwestuje bardzo dużo pieniędzy po to, żeby technologie, które dostarczamy, były zawsze aktualne i nadążały za rozwojem rynku i potrzeb naszych klientów.
Prowadzimy prace przygotowawcze w zakresie data center w Stanach Zjednoczonych. Tutaj jeszcze jakiś czas te prace przygotowawcze zapewne potrwają. Jeśli osiągną taki etap, że będzie warto tą inwestycję rozpocząć, to wtedy Państwa oczywiście poinformujemy. Sądzę, że będzie to miało miejsce w roku kolejnym.
Kilka słów podsumowania. Trzeci kwartał i trzy kwartały 2019 roku obfitowały w kilka istotnych godnych wzmianki wydarzeń. Przede wszystkim to jest lekki wzrost przychodów ze sprzedaży, który składał się z dużego spadku przychodów ze sprzedaży krajowej i bardzo dużego wzrostu przychodów ze sprzedaży zagranicznej. Tak jak wspomniałem, to jest taki główny trend, jaki w tym roku obserwujemy.
\ Ta sprzedaż zagraniczna dobrze się rozwija. To jest efekt kontraktów pozyskanych w okresach wcześniejszych, ale też bieżącej sprzedaży, którą mamy możliwość rozpoczynać. Mamy możliwość rozpoczynać nowe kontrakty z klientami w różnych sektorach. W ostatnim czasie w sektorze komunikacyjnym, dla firm handlowo-usługowych różne ciekawe projekty rozpoczęliśmy i myślę, że to będzie miało przełożenie również na wyniki Comarch w okresach kolejnych.
O zdarzeniach nietypowych mówiliśmy już kilkakrotnie, więc myślę, że nie ma potrzeby już dokładnie tego roztrząsać. Wiadomo, rozwiązanie rezerw – jednorazowy wpływ. Pogorszyliśmy sobie wynik w roku 2018, teraz było to polepszone. Kilka spraw związanych ze standardami rachunkowości również miało wpływ na wyniki w roku 2019.
Kurs akcji Comarchu kształtował się stabilnie. Można powiedzieć, w ostatnim okresie wielkich zmian nie było. Myślę, że obecna wycena rynkowa nie odzwierciedla wyników finansowych, jakie ostatnie zaprezentowaliśmy, więc potencjał wzrostu na pewno jest.
Dziękuję Państwu za uwagę. Tyle słów, które mieliśmy przekazać Państwu w formie prezentacji, natomiast bardzo chętnie zapoznamy się z pytaniami, jeśli państwo jakieś macie. Proszę osoby z sali, jak również osoby, które uczestniczą w naszej konferencji przez internet o zadawanie pytań. Postaramy się odpowiedzieć w miarę możliwości od razu.
Zapis przebiegu sesji pytań i odpowiedzi prezentujemy w oddzielnym dokumencie, dostępnym dla abonentów BR Premium.
